Hoe reageer jij op iemand waar je het niet mee eens bent?

Denk je: ‘Ik ben het niet met je eens, omdat ...’ en ga je de ander uitleggen hoe het wel zit. Of is jouw reactie: ‘Volgens mij begrijp ik je niet helemaal, leg eens uit wat je bedoelt met ...?’ In veel gesprekken gebeurt het eerste en krijg je een tegenreactie waarin de ander uitlegt hoe de wereld volgens hem in elkaar zit. Dat is vaak het begin van een discussie waarin jullie elkaar op basis van jullie eigen gezichtspunten en argumenten proberen te overtuigen. Het heeft veel weg van een wedstrijdje touwtrekken waarbij jullie elkaar over de streep proberen te trekken. Over het algemeen wordt er in zo’n ‘gesprek’ slecht naar elkaar geluisterd. Het zijn vaak onbevredigende gesprekken, omdat ze je veel energie kosten maar nauwelijks vooruitgang opleveren.

Hoe zien bevredigende gesprekken er dan uit? In iedere training waarin wij deelnemers vragen naar de kenmerken van een goed gesprek komt steevast terug wat de filosoof en natuurkundige David Bohm (1990)11 over de dialoog heeft geschreven: ‘In een dialoog probeert een spreker niet iets over te brengen dat hij al weet (‘to make something common’). Nee, in een dialoog komen twee mensen gezamenlijk tot iets (‘to make something in common’), dat wil zeggen ze creëren samen iets nieuws.’ Het kenmerk van een goede dialoog is dat 'je er anders uit komt, dan je er in ging. Onderstaande figuur is hier een mooie illustratie van: Je bekijkt de situatie vanuit het perspectief van de ander en je begrijpt daarom je eigen perspectief beter.

Hierdoor krijg je een completer beeld van de werkelijkheid en vind je mogelijk vernieuwende antwoorden voor bestaande problemen. Dit is onontbeerlijk gezien de uitdagingen waar we als samenleving voor staan. We moeten immers een antwoord vinden op tal van problemen, zoals de klimaatcrisis, milieuvervuiling, de groeiende kloof tussen kansarm en kansrijk, de vluchtelingenstromen en politieke instabiliteit. Meer en meer organisaties zien het gelukkig als hun taak om een belangrijke bijdrage te leveren aan het oplossen van deze grote uitdagingen. Daarnaast hebben organisaties ook nog te maken met medewerkers en klanten die steeds veeleisender worden en moeten ze bovendien flexibel inspelen op de continue technologische ontwikkelingen die elkaar steeds sneller opvolgen. De dialoog is een belangrijke schakel in het proces om deze taken met succes te kunnen uitvoeren.

'De wil is er dus, maar de praktijk is weerbarstig. Dit geldt niet alleen voor de complexe vraagstukken met (ogenschijnlijk) tegengestelde belangen, maar ook in het dagelijks contact met die ene collega die ergens heel anders over denkt dan jij. Samen met Noelle Aarts, hoogleraar Communicatie en Verandering in Wageningen, roepen wij je op tot ‘conversational responsibility’: anticipeer op de mogelijk bredere impact van je uitlatingen en kies je woorden op een zorgvuldige en verantwoordelijke manier.

Wil je meer weten hoe jij je dialoogvaardigheden kunt vergroten? Mail voor een afspraak: Roland@d2s.info of lees eerst het boek Einde Discussie Leiderschap door Dialoog https://www.managementboek.nl/boek/9789024446018/einde-discussie-roland-de-bruijn?affiliate=7592